آسیب شناسی توسعه در ملایر/انسانهای آگاه مبنای توسعه

به گزارش همدان پرس؛ در قسمت های قبل از جنبه سلبی به تحلیل پدیده کوتوله های سیاسی و نقش منفی شان در فرایند توسعه یافتگی پرداختم. در این قسمت برآنم که از جنبه ایجابی به نقش آفرینی انسانهای توسعه یافته (آگاه) در فرایند توسعه بپردازم.

در فرایند توسعه در سطوح مختلف عوامل مختلفی تاثیرگذارند؛ آزادی، امنیت، رشد علمی و تکنولوژیک، انباشت سرمایه مالی و اجتماعی، تجارت خارجی، منابع طبیعی،فرهنگ، مدیریت، جمعیت و نیروی انسانی و... از جمله این عوامل اند. از عوامل مذکور یکی به عنوان عامل پایه و بنیانی محسوب می شود که در صورت بروز و ظهورش می تواند سایر عوامل را محقق و فرایند توسعه را تسهیل کند. مطمئنا کمیت و کیفیت نیروی انسانی در این فرایند مبنا می باشد. انسان توسعه یافته هم مبنای توسعه و هم هدف توسعه است. چرا که در یک رابطه دیالکتیکی انسان توسعه یافته مسبب جامعه ای توسعه یافته خواهد شد و در  صورت تحقق جامعه توسعه یافته با انسانهای توسعه یافته روبرو خواهیم بود. اگر توسعه را فرایندی از پایین به بالا ببینیم و نه فرایندی از بالا به پایین، در آنصورت اهمیت این عامل بیش از پیش خواهد شد.

مشخصات یک انسان توسعه یافته در  ویژگی های کوتوله سیاسی که قبلا بدان پرداختم مستتر است. به عبارت بهتر هرآنچه که ویژگی کوتوله سیاسی بود را اگر مثبت کنیم می شود ویژگی انسان توسعه یافته، لکن کفایت نمی کند. اندیشمندان زیادی در خصوص ویژگی های انسان توسعه یافته بحث نموده اند. از آن جمله میتوان به عنوان مثال به محققان زیر اشاره نمود.

دکترمحمود سریع القلم در چارچوب ویژگی های سی گانه ای که مطرح نمودند و کار بسیار بدیعی بود سی ویژگی انسان مدرن و عقلانی، انسانهای ضعیف، انسانهای توانا و .. را مشخص نموده است

دکتر مصطفی ملکیان هم ده ویژگی انسان مدرن را مشخص نموده است

قصد من برشمردن این ویژگی ها نیست. بنظرم مهمترین ویژگی انسان مدرن و توسعه یافته آگاهی consciousness اوست. به بیان بهتر میتوان گفت از آنجا که آگاهی مهمترین شاخص انسان توسعه یافته است و انسان توسعه یافته مبنای توسعه است پس آگاهی مبنای توسعه است.

این آگاهی در تمام سطوح اش قابل تامل است؛ تا زمانی که شهروندان نسبت به حقوق و تکالیف خود و جامعه پیرامونی و جهان اطراف خود آگاهی نداشته باشند نمیتوانیم انسانی توسعه یافته داشته باشیم.

آگاهی هم از جنبه شناختی و هم از جنبه تصمیم گیری و انتخاب حائز اهمیت است.

اینکه چقدر نسبت به اتفاقات و جریانها و مباحث محیطی اطراف خود درک و شناخت داریم مساله مهمی است. البته مبنا و منبع این شناخت هم خود حائز اهمیت است. گاهی برخی افراد و گروهها در راستای منافع شخصی و گروهی خود به آگاهی بخشی کاذب در محیط جهت تامین منافع بیشتر خود می پردازند چرا که در آب گل آلود گرفتن ماهی آسانتر خواهد بود.

یک نقطه عطف دیگر زمان تصمیم گیری و انتخاب است. پاسخ به اینکه مبنای ما جهت انتخاب مسولین مان از سطوح خرد تا سطوح کلان چیست، سطح آگاهی ما را می رساند. پیامد این انتخاب نقش کلیدی در فرایند توسعه دارد. انتخاب یک کوتوله سیاسی یا یک انسان مدرن به عنوان مدیر، مسول، تصمیم گیر و ... پیامد یکسانی در فرایند توسعه یافتگی نخواهد داشت. انسان توسعه نیافته نمی تواند خالق توسعه یافتگی باشد چرا که نوع نگاهش و چشم اندازی که از محیط پیرامونی خود و مقصد حرکت ش دارد بسیار متفاوت است.

سطح آگاهی شهروندان و منابع آگاهی بخش به آنها بحث دیگری است که در مجالی دیگر بدان خواهم پرداخت.

ادامه دارد...

*دکتر علیرضا رضایی
مدرس دانشگاه و شهردار اسبق ملایر