به بهانه روز معمار و بزرگداشت شیخ بهایی

به گزارش همدان پرس؛ شیخ بهایی عارف، عالم، شاعر و حکیمی فرزانه بوده و خدمات بیشماری به جامعه بشری ارئه نموده اما چگونه است که روز بزرگداشت ایشان روز معمار نامیده شد؟ با نگاهی تازه، شاید می بایست علتش را در معماری گذشته جستجو کرد در نگرش معماری و اساس خانه که هویت خود را از فیلسوفانی چون شیخ بهایی وام دار بوده است، هویتی که معماری گذشته ما را تبدیل به معماری دوستی و مهربانی کرده بود، معماری صلح جو و زیبادوستی که هویت معماری گذشته ما بوده و شاید هم اکنون بسیار از  آن فاصله گرفته است.

دوستی بین معماری دو بنا که به واسطه ی دوستی و صمیمیت صاحبانشان بوجود آمده و یا بالعکس دوستی و صمیمیتی که از معماری به ساکنان سرایت کرده بوده و تبدیل به حقی مسلم گشته، حقوقی آنقدر مسلم که سازمان ثبت اسناد و املاک کشور آن را به رسمیت می شناسد و در اسناد مالکیت با عنوان حقوق ارتفاقی به ثبت می رساند، حق رفاقتی که دو اثر معماری به واسطه ی قرارگیری در مجاورت یکدیگر بر هم داشتند و چه رفاقت زیبایی می شود رفاقت بین دو اثر معماری.

حقوق ارتفاقی تنوع زیادی دارد و در هر اقلیم و بوم و فرهنگ می توانست متفاوت باشد به طور مثال در شهری همچون همدان به جای تغییر در طراحی معماری بنا جهت برداشت برف بام در زمستان، حق برف ریز بر بام همسایه برایش قائل می شدند و این حق رفاقت در سند مالکیت ثبت می شد و حتی برای وارثان به ارث می رسید.

حقوق ارتفاقی تقریبا تمام نقص های معماری را پوشش می داد و کمبود ها را جبران می کرد، از دیگر حقوق ارتفاقی می توان به حق گذر، حق استفاده از مستراح (سرویس بهداشتی) و حتی حق استفاده از منظر به واسطه ایجاد دریچه در دیوار حیاط همسایه اشاره کرد.

هر چند به واسطه به ارث رسیدن چنین حقوقی سوءاستفاده های زیادی اتفاق افتاده است، اما امنیت و هویتی بی نظیر ارمغانه ی معماری دوستانه و حکیمانه گذشتگان بوده و چه معماری خوش آیندی است معماری دوستانه ی گذشته های نچندان دور ما و چه فاصله ی بلندی بین گذشته ما با معماری امروز افتاده است، به امید بازگشت دوستی و ارتفاق به معماری امروز ما و پیدایش معماری دوستی و مهربانی در کشورمان ایران.

*مدرس دانشگاه